Θεραπεία υποκατάστασης νικοτίνης (NRT) ή αποχή από τη νικοτίνη;

Το κάπνισμα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του πνεύμονα, την καρδιαγγειακή νόσο και τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Οι έγκυες γυναίκες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο αποβολής και πρόωρου τοκετού. Τα μωρά των μητέρων που καπνίζουν είναι, κατά μέσο όρο, χαμηλότερου βάρους από αυτά που γεννιούνται από μη καπνίστριες μητέρες και έχουν υψηλότερα ποσοστά περιγεννητικής θνησιμότητας.

Παρόλο που τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί αυξημένη επίγνωση των επιβλαβών συνεπειών του καπνίσματος, ο αριθμός των καπνιστών παραμένει πολύ υψηλός. Παρόλο που πολλοί άνθρωποι ισχυρίζονται ότι θέλουν να κόψουν τον κάπνισμα, μόνο μερικοί τα καταφέρνουν. Η θέληση και το κίνητρο είναι ζωτικής σημασίας, αλλά συχνά δεν αρκούν, διότι οι δυσκολίες που προκύπτουν από τη διακοπή του καπνίσματος είναι αποτρεπτικές για την επιτυχία της προσπάθειας. Τα τυπικά συμπτώματα της αποχής από τη νικοτίνη είναι: ευερεθιστότητα, θυμός, άγχος, ασταμάτητη επιθυμία για κάπνισμα, αναστάτωση, υπνηλία, διαταραχές του βραδινού ύπνου, δυσκολία συγκέντρωσης και αυξημένη όρεξη. Τα πρώτα σημάδια αποχής εμφανίζονται λίγες ώρες μετά το τελευταίο τσιγάρο. Επομένως, η πορεία ενός καπνιστή που αποφασίζει να διακόψει το κάπνισμα είναι συχνά δύσκολη.

Θεραπεία υποκατάστασης με νικοτίνη

Οι θεραπείες με υποκατάστατα νικοτίνης αποτελούν σημαντική βοήθεια για την καταπολέμηση όλων αυτών των συμπτωμάτων. Ο στόχος της θεραπείας υποκατάστασης, είναι να παρασχεθεί στον οργανισμό νικοτίνη ώστε να αντισταθμιστεί η συνήθης ημερήσια δόση που απουσιάζει λόγω της αποχής από το κάπνισμα. Σε ασθενείς που επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα, αυτές οι θεραπείες μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων που προκαλούνται από την αποχή, βελτιώνοντας σημαντικά τις πιθανότητες επιτυχίας.

Υπάρχουν πολλά προϊόντα απελευθέρωσης νικοτίνης στην αγορά, όπως, επιθέματα, τσίχλες και εισπνευστήρες. Όλοι οι τύποι υποκατάστατων, αν και δεν είναι σε θέση να επιτύχουν τις συγκεντρώσεις που προκαλούνται στο αίμα από τον καπνό του τσιγάρου, επιτρέπουν τη διατήρηση υψηλών συγκεντρώσεων νικοτίνης για παρατεταμένες περιόδους, μειώνοντας έτσι τα συμπτώματα της αποχής και κυρίως την επιθυμία κάποιου να καπνίσει. Η περιεκτικότητα σε νικοτίνη, παρόμοια με εκείνη που παρέχεται από το τσιγάρο, βελτιώνει την προσοχή και τη συμπεριφορά του ατόμου σε στρεσογόνες καταστάσεις.

Η θεραπεία υποκατάστασης νικοτίνης, ακόμη και για μεγάλα χρονικά διαστήματα, αλλά πάντοτε σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο φύλλο οδηγιών αυτών των φαρμάκων, δεν φαίνεται να προκαλεί σοβαρές ανεπιθύμητες παρενέργειες. Ενώ αυτά τα φάρμακα μπορούν να αγοραστούν χωρίς συνταγή, η χρήση τους απαιτεί τη συμβουλή ενός γιατρού σε περιπτώσεις ασθενών με καρδιαγγειακά νοσήματα ή εγκύων γυναικών. Αν και η θεραπεία υποκατάστασης νικοτίνης αντενδείκνυται σε αυτές τις κατηγορίες ανθρώπων, ο γιατρός μπορεί να αποφασίσει να το επιτρέψει λόγω των πιθανών οφελών μιας επιτυχούς θεραπείας. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι οι ποσότητες νικοτίνης που λαμβάνονται με τη θεραπεία υποκατάστασης είναι γενικά χαμηλότερες από αυτές που λαμβάνονται μέσω του καπνίσματος και ότι ο ασθενής, με τον τρόπο αυτόν, δεν εκτίθεται σε άλλες βλαβερές ουσίες που περιέχονται στον καπνό του τσιγάρου.

Πλεονεκτήματα της θεραπείας υποκατάστασης νικοτίνης

Όπως όλα τα σκευάσματα, έτσι και τα προϊόντα που χρησιμοποιούνται για την πρόσληψη μικρών ποσοτήτων νικοτίνης στο δέρμα, ενδέχεται να επιφέρουν ορισμένες παρενέργειες στους χρήστες όπως:

• Προβλήματα στον ύπνο
• Ζαλάδες
• Ναυτίες
• Πονοκεφάλους

Όμως, αυτές οι παρενέργειες εμφανίζονται σε μικρό βαθμό και δεν θεωρούνται σημαντικές καθώς τα πλεονεκτήματα που αποκομίζει το άτομο από τη θεραπεία υποκατάστασης της νικοτίνης είναι πολύ περισσότερα.

Επίσης, ένα μεγάλο πλεονέκτημα αυτής της μεθόδου είναι ότι ο καπνιστής μπορεί να χρησιμοποιήσει έναν συνδυασμό μεθόδων προκειμένου να έχει καλύτερα αποτελέσματα. Για παράδειγμα, συστήνεται η χρήση ενός επιθέματος το οποίο παρέχει σταθερή ποσότητα νικοτίνης στο αίμα με τον συνδυασμό τσιχλών. Ο καπνιστής μπορεί να χρησιμοποιεί τις τσίχλες συμπληρωματικά, όταν έχει έντονη τάση να καπνίσει.

Στέρηση νικοτίνης και επιπλοκές

Όταν ο καπνιστής απέχει απότομα από την νικοτίνη εμφανίζει το λεγόμενο σύνδρομο στέρησης νικοτίνης, το οποίο επιφέρει τόσο σωματικές όσο και ψυχολογικές αλλαγές στο άτομο.

Μία από αυτές τις αλλαγές είναι η αυξημένη όρεξη για φαγητό που καταλήγει σε αύξηση του βάρους. Αυτό συμβαίνει διότι μετά τη διακοπή του καπνίσματος, οι αισθητήρες γεύσης και οσμής επανέρχονται στα φυσιολογικά επίπεδα. Έτσι, συχνά παρατηρείται μια έντονη τάση για φαγητό και γλυκίσματα.

Ακόμη, η έντονη στέρηση της νικοτίνης έχει συνδεθεί με αλλαγές στην ψυχική υγεία του ατόμου. Αυτό αφορά κυρίως τα άτομα που έχουν βιώσει στο παρελθόν κάποια διαταραχή όπως ένα επεισόδιο κατάθλιψης ή κάποια διαταραχή καθώς τείνουν να υποτροπιάζουν.

Μερικά από τα πιο κοινά συμπτώματα της στέρησης νικοτίνης είναι τα παρακάτω:

• Αδυναμία συγκέντρωσης για μεγάλο χρονικό διάστημα. Προσπαθήστε να δημιουργείτε λίστες με όσα πρέπει να κάνετε για καλύτερη οργάνωση.
• Ξηροστομία και πόνος στο λαιμό. Εδώ βοηθά η κατανάλωση άφθονων υγρών και κυρίως νερού.

Οι οδηγίες του NICE για την διακοπή του καπνίσματος

Το Εθνικό Ινστιτούτου Αριστείας Υγείας και Φροντίδας (National Institute for Health and Care Excellence) τάσσεται υπέρ της θεραπείας υποκατάστασης της νικοτίνης προκειμένου όσοι καπνίζουν πολύ και/ή για μεγάλο χρονικό διάστημα να έχουν περισσότερες πιθανότητες να κόψουν το κάπνισμα με επιτυχία.

Ο οργανισμός αυτός θεωρεί ότι η καλύτερη μέθοδος για τη διακοπή του καπνίσματος είναι η οριστική διακοπή του, όμως, σύμφωνα με έρευνες μόνο το 4% των καπνιστών καταφέρνει να κόψει αποτελεσματικά το κάπνισμα για διάστημα μεγαλύτερο του έτους χωρίς κάποια εξωτερική βοήθεια.

Έτσι, προκειμένου οι καπνιστές να βοηθηθούν σε αυτή τους την προσπάθεια, προτείνεται η βραχυχρόνια ή μακροχρόνια χρήση προϊόντων που περιέχουν μικρές ποσότητες νικοτίνης. Αντίθετα, δεν υποστηρίζεται η μείωση του καπνίσματος καθώς τα άτομα έχουν την τάση να προβαίνουν σε αντισταθμιστικό κάπνισμα. Δηλαδή, τείνουν να καπνίζουν περισσότερα τσιγάρα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ή να κάνει πιο βαθιές εισπνοές προκειμένου να αναπληρώσει όσα έχασε.

Συμβουλές για επιτυχημένη διακοπή του καπνίσματος

Εάν είστε αποφασισμένοι ότι θέλετε να κόψετε το κάπνισμα, μπορείτε να ακολουθήσετε τις παρακάτω συμβουλές προκειμένου να αυξήσετε τις πιθανότητες μιας ομαλή και επιτυχούς διακοπής:

• Αποφύγετε τη συναναστροφή με καπνιστές ή την επίσκεψη σε χώρους που έχετε συνδυάσει με το κάπνισμα.
• Ξεκινήστε να γυμνάζεστε ή βρείτε ένα άλλο χόμπι, το οποίο θα σας κεντρίσει το ενδιαφέρον και θα αποσπά την προσοχή σας.
• Ζητήστε υποστήριξη από φίλους και συγγενείς. Μη διστάσετε να μιλήσετε στα δικά σα άτομα για όσα σκέφτεστε σχετικά με το κάπνισμα και τη δυσκολία στη διακοπή του.
• Ξεκινήστε την προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος σε μία ήρεμη περίοδο που δεν βιώνετε μεγάλες αλλαγές ή άγχος.